Karta 108/2021 Stulecie kobiet. W głębi patriarchatu

TEMAT NUMERU

Między USA a RP

W Roku Woodrowa Wilsona przypominamy polsko-amerykańskie stosunki w latach 1917–26. Głosami świadków i uczestników wydarzeń, m.in. Ignacego Jana Paderewskiego, pokazujemy, jak dzięki zaangażowaniu Stanów Zjednoczonych w I wojnę i postulatowi ich prezydenta o konieczności odrodzenia Rzeczpospolitej – uzyskuje ona niepodległość. W kolejnych latach zdewastowanej wojną, zubożałej Polsce pomagają amerykańskie organizacje pod egidą Herberta Hoovera. Społeczeństwo II RP entuzjastycznie odnosi się do USA, czego zwieńczeniem jest złożona w 1926 roku na ręce amerykańskiego prezydenta imponująca Deklaracja o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych, zawierająca 5,5 miliona podpisów wdzięcznych polskich obywateli.

Złożenie broni
Dziennik Michała Römera, legionisty i gorącego zwolennika Piłsudskiego, ze Szczypiorna 1917 – krytyczna ocena decyzji Komendanta o zerwaniu sojuszu z Niemcami.

Dobra Zamoyskich
Zygmunt Klukowski, kronikarz Zamojszczyzny, o funkcjonowaniu Ordynacji Zamoyskich i życiu w przedwojennym Zwierzyńcu.

Do Francji i Niemiec
Polski los w czasie II wojny: opowieść Tadeusza Gluzy o ucieczce na Zachód w 1939 roku, domknięta wspomnieniem z 1946 roku – opisem spotkania z bratem w obozie dla dipisów.

Niepamięć rodzinna
Refleksja Zbigniewa Gluzy o stanie pamięci na temat własnej rodziny i pamięci społecznej o polskich doświadczeniach w XX wieku.

Portret okupanta
Moment wkraczania do Białegostoku Armii Czerwonej i fotografie jej żołnierzy z miejscowego atelier.

Wspólny los
Wspomnienia Haliny Górskiej, wilnianki, o represjach sowieckich w latach 1950–56, dotykających Polaków i Litwinów.

Meandry inwestycji
Jerzy Gwiaździński, ekspert gospodarczy lat 60. i 80., o absurdach gospodarki Peerelu

oraz kontynuacja dyskusji o dąbrowszczakach i sprawa pamięci o polskich Sprawiedliwych z Czekanowa na Podlasiu.