Czy możliwa jest jeszcze druga przestrzeń? Ksiądz Seweryn i Don Manuel - bohaterowie Czesława Miłosza i Miguela de Unamuno na scenie epoki świeckiej

Czesław Miłosz napisał do ks. Jerzego Szymika:
Teologia literatury jest bardzo potrzebna. To chyba właśnie jest ten wylot ku wzbogaceniu pojęć i obrazów, czego teologia tak bardzo potrzebuje. Jednakże teologiczny rozbiór poezji dwudziestego wieku wykaże ogromną tęsknotę do wiary i przeważnie niemożność wiary, czego najbardziej wymownym przykładem jest choćby Leśmian.
Intuicje Czesława Miłosza z 1997 roku można świetnie dopasować i rozciągnąć aż do roku 2015. Chyba nikt nie miałby wątpliwości, że rozbiór poezji dwudziestego pierwszego wieku wykazałby „niemożność wiary”. Pytanie, czy za tą niezdolnością kryje się „ogromna tęsknota do wiary”? Próbą odpowiedzi na pytanie, co właściwie stoi za „niemożnością wiary” człowieka epoki świeckiej, będzie interpretacja jednego z ostatnich poematów polskiego noblisty z 1980 roku.  Pojęcie współczesnej sekularyzacji wyjaśnia Charles Taylor, do którego analiz będę się odwoływać. Zadanie, które przed sobą postawiłam, wydaje się z góry skazane na porażkę lub przynajmniej niepełność oglądu, przede
wszystkim dlatego, że niniejsza praca pisana jest z perspektywy człowieka epoki świeckiej. Brakuje mi zatem koniecznego dystansu do dylematów przeżywanych z powodu wciąż nieprzezwyciężonych kontrowersji XX i XXI wieku. Mimo tych obaw spróbuję zarysować ów bagaż nowoczesnej myśli filozoficznej, niesiony przez bohatera poematu Ksiądz Seweryn Czesława Miłosza. Uczynię to, ukazując księdza Seweryna na tle postaci Don Manuela, protagonisty noweli Miguela de Unamuno. Takie zestawienie może się wydać ryzykowne – poemat versus nowela, kapłan z końca XX wieku versus ksiądz z lat 30. XX wieku. Mam jednak nadzieję, że mój wywód okaże się przekonujący.
(z Wprowadzenia)


Spis treści
Wprowadzenie
Nasza epoka
Kto odczarował religijną rzeczywistość?
Maski, stroje, role – bohaterowie na scenie teatru świata
Seweryn i Manuel – imiona znaczące?
Ksiądz Seweryn w grze o tożsamość
Jaką rolę gra ksiądz Seweryn?
Pod maską księdza Seweryna
Agonia Don Manuela
W drugiej przestrzeni
Podsumowanie
Bibliografia