Księża dla władzy groźni

Sytuacja duchownych, których komunistyczne władze nazywały ,,księżmi negatywnymi” ze względu na ich współpracę z opozycją oraz otwarcie wyrażany sprzeciw wobec ówczesnych rządów, była skomplikowana. Wynikało to z faktu, że nie tylko dygnitarze partyjni negatywnie oceniali ich działalność, ale zdarzało się również, że czynili tak ich kościelni zwierzchnicy lub inni duchowni pracujący w tej samej diecezji. Władze PRL zaangażowanie opozycyjne duchowieństwa traktowały jako niezwykle groźny przejaw kooperacji między Kościołem a środowiskami „antysocjalistycznymi”. Z tego względu przy pomocy przede wszystkim aparatu represji prowadziły aktywne działania mające na celu zmuszenie osób konsekrowanych do zaniechania tego typu współpracy. Katalog represji był niezwykle szeroki, od inwigilacji i tzw. rozmów profilaktyczno-ostrzegawczych po zastraszanie i przemoc fizyczną uznawane za przestępstwa także w świetle PRL-owskiego prawa. Najbardziej znanym przykładem zbrodniczych działań aparatu bezpieczeństwa było oczywiście zamordowanie ks. Jerzego Popiełuszki.

Publikacja składa się z 23 artykułów, w których autorzy w różny sposób podchodzą do analizy współpracy duchowieństwa z opozycją w latach 1976–1989. Opracowanie ma charakter zbioru studiów i nie aspiruje do wyczerpania podejmowanej problematyki. Część z nich to próby całościowego spojrzenia na aktywność danego kapłana, wybiegające poza cezurę lat wskazanych w tytule opracowania. Wynika to zwykle z ciągłości jego działalności, która oceniana była przez komunistyczne władze jako wroga, np. przy walce o nowe świątynie, wygłaszaniu antykomunistycznych kazań czy wsparciu dla środowisk podejmujących opór wobec polityki PZPR, a niemających charakteru zorganizowanego.

Publikacja w ramach Centralnego Projektu Badawczego Instytutu Pamięci Narodowej: „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944–1989”.