Prusko-niemieckie państwo prawa wobec polskiej mniejszości (1850-1914)

Z recenzji wydawniczej prof. dra hab. Stanisława Salmonowicza:

Rozprawa dr Anny Tarnowskiej o prawnych aspektach polityki prusko-niemieckiej w latach 1850-1914 wobec polskiej mniejszości to opracowanie ważnego tematu, zarówno z punktu widzenia historii polskiego społeczeństwa w XIX wieku, jak i dla nowego spojrzenia na realne granice prusko-niemieckiego „państwa prawa”. Istniejąca bogata szczegółowa literatura przedmiotu, głównie jednak w polskiej historiografii, niewystarczająco całościowo rozważała tę problematykę z pozycji historyka prawa.

Rozprawa oparta jest nade wszystko o studium źródeł prawa i praktyki prawnej władz pruskich i władz II Rzeszy Niemieckiej. Autorka w pierwszej części pracy ukazała prusko-niemiecką koncepcję państwa prawa, zarówno w panujących poglądach teoretyków, jak i na tle obowiązujących rozwiązań prawnych. Natomiast w części drugiej przedstawiła sytuacje prawną polskiej mniejszości w zaborze pruskim zgodnie z ówczesną „Realpolitik” kanclerza Bismarcka, czyli w obrazie „law in action”. Polityka kanclerza Bismarcka opierała się na kreowaniu kolejnych „wrogów państwa”. Taka rolę, w sporej mierze, w państwie pruskim od 1848 r. grała polska mniejszość.

Otrzymaliśmy w sumie bardzo potrzebną i fachową rozprawę, ukazującą w analizie węzłowych problemów całokształt tej problematyki.