Wielki Dźwięk nie brzmi. Daoistyczna praktyka dźwiękowa w kontekście wybranych nurtów współczesnej sztuki i filozofii

Pisanie książki o daoistycznej praktyce dźwiękowej uprawianej przez chińskich filozofów przypomina wędrowanie po nieznanym kraju ze strzępami mapy w ręce. Wiadomo, że gdzieś znajduje się wyjątkowe miejsce, tylko nie wiadomo dokładnie, jak tam dojść. Brakuje drogowskazów, wyblakła mapa jest bardzo zniszczona i nie ma kogo zapytać o drogę, ponieważ filozoficzna praktyka chińskich uczonych pozostaje w zasadzie praktyką martwą. Głównie dlatego, że wénrén już nie istnieją, ich kultura zanikła w pierwszej połowie XX wieku i kwestie tak subtelne jak sposób pracy z instrumentem gǔqín i jego dźwiękiem zniknęły wraz z nimi. Są tylko filozoficzne teksty i wątła, niepewna linia przekazu – nieliczni uczniowie uczniów. 

Połączenie praktyki dźwiękowej opartej na daoistycznej koncepcji muzyki ze światem współczesnych aktywności dźwiękowych i filozofią zorientowaną na dźwięk również okazuje się wejściem na nierozpoznany teren. Tak odległe w czasie i przestrzeni kwestie mogą jednak mieć wspólny mianownik. Jest nim SŁUCHANIE – praktyka głębokiego i świadomego doświadczania dźwięku, mająca doniosłe konsekwencje poznawcze i filozoficzne. Przedstawiam zatem narrację słuchania, albowiem słuchanie, a dokładnie jego specjalny model, stanowi centralny punkt zarówno chińskiej praktyki filozoficznej, jak i neoawangardowych działań dźwiękowych oraz nowych koncepcji filozoficznych zorientowanych na dźwięk. Słuchanie jest tu metodą poznawczą, sposobem wchodzenia w interakcję ze światem, jest punktem wyjścia i punktem dojścia.

Rafał Mazur, doktor filozofii (UJ) oraz muzyk. W pracy filozoficznej prowadzi badania nad improwizacją jako modelem działania spontanicznego i kreatywnego oraz bada chiński system myślenia i poznawcze praktyki dźwiękowe. Rozwinął i uzasadnił tezę o użyteczności daoistycznych strategii działania w sytuacjach nieoczekiwanych, łącząc chińskie praktyki pracy z umysłem z improwizacją we współczesnych praktykach dźwiękowych. Obecnie pracuje nad projektem Improviser mind – meditative mind, poszukując narzędzi poznawczych właściwych dla spontanicznego improwizowania.
Od 20 lat zajmuje się swobodną/spontaniczną improwizacją w muzyce. Twórca koncepcji sound oriented improvisation, czyli spontanicznej aktywności dźwiękowej, oraz dao of improvisation – warsztatów doskonalenia zdolności improwizatorskich przy użyciu strategii działania i metod pracy z umysłem wykorzystywanych w chińskich sztukach walki.
Redaktor działu Filozofia w magazynie kulturalnym „Fragile”, autor wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych poświęconych filozofii chińskiej, filozofii improwizacji oraz sztuce improwizowanej.