Poza Warszawą I. Arcydzieła plastyki dawnej XII-XVIII wieku w świątyniach i rezydencjach Mazowsza

Tytuł Poza Warszawą jest może nieco przewrotny, ale ukazuje wprost sposób, w jaki można opowiedzieć szerszej grupie Czytelników o najciekawszych i najbardziej wartościowych zabytkach regionu mazowieckiego w jego historycznych, dzisiaj już nieco zapomnianych granicach. Tym bardziej, że w ostatnim ćwierćwieczu szeroko rozumiana tematyka varsavianistyczna przesłoniła niemal całkowicie równie interesujące studia o Mazowszu. Książka ta to również forma hołdu, który autorzy składają ,,małym mistrzom” – wielu lokalnym, często mało znanym badaczom i entuzjastom kultury artystycznej Naszej Małej Ojczyzny. Dzięki ich zaangażowaniu i wykonanej już pracy badawczej, inwentaryzacyjnej i dokumentacyjnej ta książka może się ukazać w tak okazałej formie.

Prezentowany wolumin rozpoczyna serię wydawniczą Mazowieckiego Instytutu Kultury i Mazowieckiej Akademii Dziedzictwa, przygotowaną przez zespół specjalistów z dziedziny historii architektury, sztuk plastycznych i rzemiosła, zajmujących się tą tematyką na co dzień. Seria, zamierzona na pięć tomów, będzie pierwszym w historii badań nad kulturą artystyczną Mazowsza zbiorem naukowo-popularyzatorskich studiów na temat kluczowych zjawisk, procesów i przemian w sztuce regionu, które omówiono w przystępny sposób w 50 minimonografiach starannie wybranych zabytków albo ich grup. Składają się one na pewną subiektywną propozycję ,,kanonu” najbardziej godnych polecenia dzieł sztuki na Mazowszu, jednakowoż ich prezentację traktujemy jako punkt wyjścia do dalszych badań lub własnych poszukiwań artystycznych Czytelników.

Narrację łączącą elementy historii kultury materialnej, geografii kulturowej, archeologii, historii sztuki i etnologii wzbogaca przygotowany specjalnie z myślą o tej publikacji imponujący zestaw ilustracji. Mimo że tzw. aparat naukowy tekstów został zredukowany do minimum, pozwala osobom chcącym poszerzyć swoją wiedzę o wybranych dziełach pogłębić ją dzięki lekturze dobranych odpowiednio wartościowych publikacji. Dojazd do poszczególnych miejsc, zarówno tych omówionych w tekście, jak i służących autorom za wzory, analogie czy przykłady dalszego odziaływania pewnych zjawisk stylowych, ułatwią dołączone mapy historycznego i współczesnego Mazowsza.