Językoznawcze studia polonistyczne (pisma wybrane, uzupełnione, zmienione) VI Słowa i słówka

„Część szóstą stanowią artykuły eseistyczne i felietony z cyklu Słowa i słówka, które powstawały w ciągu całego okresu mojej twórczości naukowej i popularyzującej wiedzę o języku” – pisze autor.

„Historia Słów i słówek sięga lat 70. ubiegłego wieku, kiedy to jako początkujący językoznawca i pracownik Uniwersytetu Warszawskiego prowadziłem program telewizyjny pod takim właśnie tytułem, poświęcony zagadnieniom poprawności językowej. Słowa i słówka wyrastają więc ze współpracy z mediami, co od początku nadawało im charakter popularnonaukowy. (…)

Niewątpliwą cechą − a może i wartością − Słów i słówek była ich aktualność oraz to, że dotyczyły one kwestii, które w danym czasie (roku, miesiącu, dniu) były ważne, ponieważ pytali o nie słuchacze, widzowie i czytelnicy, ponieważ często występowały w wypowiedziach użytkowników polszczyzny, ponieważ interesowały, a czasem bulwersowały, zarówno hobbystów językowych (łowiących „byki i byczki”), jak i językoznawców.

W sumie przez 45 lat współpracy z mediami takich słów i słówek zebrało się ponad tysiąc, w tej książce przedstawiam niewielki tylko ich wybór obejmujący kilkadziesiąt pozycji. Świadomie pominięto tu zagadnienia stricte normatywne, poprawnościowe i onomastyczne (są tu wszak dostępne liczne i wyczerpujące opracowania), koncentrując się na kwestiach leksykologicznych, kulturowych i dotyczących polityki językowej, które − przede wszystkim w ostatnim dwudziestoleciu − nabrały szczególnego znaczenia.

Charakter narracji tych tekstów, odbiegający od stylistyki wykładu naukowego, oraz zróżnicowanie ich tematyki zadecydowały o ich chronologicznym (a nie działowym) układzie w tym wyborze. Chodziło bowiem o ukazanie, jak w tych tekstach odzwierciedliły się aktualne zainteresowania polszczyzną jej użytkowników i na ile owe zainteresowania są aktualne do dziś. Chodziło również o ukazanie moich poglądów na temat określonych zagadnień i hierarchii tych problemów, co znajduje wyraz w określonym doborze poszczególnych esejów i felietonów.”

(„Słowa wśród ludzi”)