Uniwersytet Krakowski wobec własnej przeszłości w XV-XVI wieku

W wyniku żywiołowego rozwoju edukacji, nauki i kultury, jaki nastąpił w chrześcijańskiej Europie na przełomie XII i XIII wieku, w celu zdobywania wiedzy i uprawiania nauki (studium) powstała szczególna korporacja – wspólnota nauczycieli i studentów (universitas), która dzięki wsparciu władz uniwersalnych, papiestwa i cesarstwa, otrzymała autonomię, przywileje i przybrała zinstytucjonalizowany kształt (studium generale). Dwa najwcześniejsze i najważniejsze modele prawne i organizacyjne uniwersytetów – paryski i boloński – zostały uzupełnione o rozwiniętą tożsamość zbiorową oraz o pewien określony, wzniosły ideał człowieka nauki. Tożsamość korporacji uniwersyteckiej – jak każdej zbiorowości posiadającej organizacyjne ramy i zewnętrzne desygnaty odrębności, wyznaczone role społeczne oraz hierarchię wyznawanych i realizowanych wartości – zawierała w sobie również komponent historyczny. Uniwersytet zatem był i jest wspólnotą pamięci.

Autor niniejszej rozprawy zajmująco opowiada o tym, jak rodziła się kultura pamięci i świadomość historyczna Uniwersytetu Krakowskiego w ciągu dwu pierwszych stuleci jego istnienia. Zdanek czyni to, przywołując źródła piśmienne i materialne będące nośnikami treści historycznych, wydarzenia kluczowe dla dziejów uczelni. Przyjęta w monografii metodologia oraz znakomite „przepracowanie” źródeł czyni ją pionierską w polskiej historiografii, a poruszone zagadnienia i postulaty badawcze znajdą kontynuatorów i  zaciekawią niejednego historyka i amatora.