Od inteligencji do postinteligencji. Wątpliwa hegemonia

Transformacja oraz związana z nią nadzieja powrotu do Europy nie unieważniły problemów wynikających z położenia geograficznego – w pewnych wymiarach nawet je uwypukliły – nie unieważniły automatycznie wyzwań, przed którymi stoi warstwa wykształcona w półperyferyjnym kraju. Inteligencja, zarówno jako elita podtrzymująca pewien etos, jak i ogół osób wykształconych, może być uznana za stosunkowo trwały element polskiego społeczeństwa i jego kultury. Paradoksalnie jej istnienie jest zarówno oznaką nowoczesności (…), jak i cywilizacyjnego zapóźnienia.   
Piotr Kulas, Paweł  Śpiewak

Tezę o współczesnym zaniku inteligencji (ale bynajmniej nie o jej ostatecznej śmierci) rozumiem jako diagnozę zaniku pewnego systemu wartości, który nadawał pojęciu inteligencji znaczenie wraz z jej normatywnym aspektem. Moim zdaniem proces ten zaczął się już przed 1989 rokiem, choć oczywiście tę datę można uznać za symboliczną. Upadku inteligencji jako znaczącej kategorii społecznej upatrywałbym wcześniej, w dekadzie lat osiemdziesiątych, kiedy to Polacy zaczęli indywidualnie przystosowywać się do rzeczywistości, najpierw do niedoborów towarów, później do niedoborów środków.
Z recenzji wydawniczej Andrzeja Waśkiewicza

W tomie:
Piotr Kulas, Paweł Śpiewak: Czy pojęcie inteligencji jest nam dzisiaj jeszcze potrzebne?
Piotr Kulas: Początek końca. Analiza debat o przeobrażeniach inteligencji po 1989 roku;
Dominik Czapigo: Przodownicy kultury i strażnicy kanonu. Kultura w debacie prasowej o inteligencji po 1989 roku;
Magdalena Nowicka-Franczak: Antyinteligenckość jako strategia komunikacyjna w debacie publicznej;
Tomasz Peciakowski: Inteligencja projektowana. O listach otwartych i relacjach między nadawcą a adresatem;
Oksana Kozłowa: Inteligencja jako siła zrównoważenia rozwoju społecznego;
Krzysztof Łęcki: Intelektualiści a nihilizm;
Marcin Gacek: W poszukiwaniu sprawiedliwości. Raymond Aron – liberalno-konserwatywny intelektualista;
Paweł Śpiewak: Doświadczenie jest ważniejsze niż teoria. George Orwell – intelektualista, który nie wszystkim się podobał.