Po tej i po tamtej stronie

Po tamtej stronie: świadectwo, afekt, wyobraźnia wprowadza nas w epicentrum współczesnych dyskusji o pamięci, wspólnocie, języku oraz etycznym statusie humanistyki. Zarazem jest to wyjątkowa na gruncie polskiej literatury przedmiotu praca o Zagładzie, ukazująca zarówno wyzwania, przed jakimi stanęła myśl humanistyczna, jak i nowe obszary wrażliwości poznawczej, w tym postulat aksjologii wyobraźni, określonej relacyjnie jako jeden z wyznaczników współ-pamięci. Ściśle splatające się ze sobą obszary tematyczne (między innymi: płeć kulturowa w kontekście Zagłady Żydów, aporie przekładu językowego w kontekście historii traumatycznej, zjawisko tortur w odniesieniu do metafizycznej definicji języka i postulatów praw człowieka, czy wreszcie nie-pamięć o ludobójstwie Indian jako symptom politycznie uwarunkowanego epistemicznego wykluczenia) sproblematyzowane zostały w sposób łączący szeroką filozoficzno-naukową erudycję z wrażliwością etyczną, która przekracza granice neutralnego akademickiego dyskursu i prowokuje szczególny rodzaj intelektualnego i emocjonalnego zaangażowania. Książka stanowi również świadectwo poznawczej i ontologicznej kondycji „pomiędzy” – jak stwierdza Autorka, która opuściła Polskę w 1989, przekroczywszy Atlantyk, jest się zawsze po niewłaściwej stronie. To wykraczające poza ramy kulturowego wykorzenienia poczucie wyobcowania ma swą tożsamościową cenę, ale też stwarza unikalną perspektywę, która pozwala zdiagnozować dotykające „obie strony” poznawcze niedowidzenie i uczynić jego etyczne konsekwencje przedmiotem refleksji.

(Dorota Wolska, Instytut Kulturoznawstwa, Uniwersytet Wrocławski)