Intelektualne wizje i rewizje w dziejach stosunków polsko-niemieckich

Prawdopodobnie nie przypadkiem szukałem bohaterów swoich przemyśleń na pograniczach kulturowych, których byli częścią czy to z pochodzenia, czy z doświadczenia życiowego, czy też z ciekawości intelektualnej. Niemniej jednak nie ich biografie znajdują się z reguły w centrum mego zainteresowania, ale ich wysiłek intelektualny i ich poglądy – raczej fragmenty poglądów – które wydawały mi się ważne w celu lepszego zrozumienia charakteru polsko-niemieckiej komunikacji intelektualnej, często też jej dysfunkcyjności, lub jej całkowitego braku. Galeria postaci, jakie przewinęły się pod moim piórem, jest bardzo różnorodna, wszelako jedno te postacie łączy: wszyscy bohaterowie moich tekstów byli ludźmi pióra, jak żołnierz-poeta Johann Gottfried Seume, poeta-prorok Adam Mickiewicz, filozof-idealista Johann Gottfried Fichte, protestant-patriota Walerian Krasiński, publicysta-pisarz Bolesław Prus, brandenburski pisarz-reportażysta Theodor Fontane, wygnaniec starej Europy Józef Wittlin, niemiecki Górnoślązak Horst Bienek, polski Lodzermensch Andrzej Braun, litewski Polak Józef Mackiewicz, czy poznański Niemiec Gotthold Rhode. Dodać tu trzeba dwóch moich nauczycieli: akademika oraz mistrza polsko-niemieckiego dialogu – historyka Klausa Zernacka i poetę-tłumacza Karla Dedeciusa.

(Ze Wstępu)

SPIS TREŚCI

Wstęp
I
Wiek „rozumny” i wiek „piękny”
Polska i Europa w dobie oświecenia
Rewolucja i upadek. Johann Gottfried Seume jako świadek i interpretator wydarzeń w Polsce u schyłku XVIII wieku
O romantycznej koncepcji polityki: Polacy i Niemcy pod obcym panowaniem
Teologia polityczna romantyzmu
O religijnej i politycznej sytuacji Słowian. Walerian Krasiński, polski protestant na uchodźstwie w Wielkiej Brytanii
„Niemieckie dylematy” Bolesława Prusa. Uwagi o Kronikach
Fontane i prusko-polskie porównanie kulturowe
II
W wieku antynomii i dialogu
Rok 1918. Koniec wojny, klęska Niemiec i odrodzenie państwa polskiego
Józef Wittlin – niemieckie powiązania i przywiązania
Wspomnienie sąsiedztwa kulturowego przed 1939 r. Łódzkie Psie Pole Andrzeja Brauna
Józef Mackiewicz, Gotthold Rhode i „niemiecki czytelnik”. Powinowactwo z wyboru i mielizny recepcji w Niemczech
Śląsk w literaturze polskiej i niemieckiej po 1945 roku
O dobrych i złych Niemcach. Polskie podróże literackie po Niemczech w latach pięćdziesiątych
Szansa na porozumienie. Historia polsko-niemieckich stosunków kulturalnych 1945–1995
Polska XX wieku w niemieckiej Zeitgeschichte: metodologiczne i ideologiczne samoprzezwyciężanie
III
Nadzieje i wątpliwości
Polskie refleksje rok po zjednoczeiu Niemiec
Germanizacja – polonizacja. Porównywalność i jej granice
Naród, społeczeństwo, cywilizacja – kluczowe pojęcia w dziejach stosunków polsko-niemieckich. Z życia  wewnętrznego bibliografa
Polskie linie podziału
Mit założycielski: „Solidarność”
Prusy leżą w Polsce
Zapomnienie jako zjawisko kulturowe z punktu widzenia polityki i krytyki kultury nowoczesnej
IV
Dziękując ludziom dialogu
Klaus Zernack: Między historią a literaturą
Karl Dedecius: Literatura w listach
Sława Lisiecka: Dlaczego myśli obce nie muszą być obce
Powieść Anne Dorn Siehdichum. Zapiski przed spotkaniem autorskim
Nota wydawnicza
Indeks nazwisk