Autobiografia generała Franco

Ramę Autobiografii generała Franco, autorstwa Manuela Vazqueza Montalbana, tworzy prolog i epilog rzekomego jej autora, Marciala Pombo, w którym tenże przedstawiając się jako nie należący do wybitnych pisarzy, będący u schyłku swej twórczości literackiej, otrzymuje z wydawnictwa propozycję napisania autobiografii generała Franco. Zamówienie to - jako antyfrankiście, za którego się przez całe życie uważa - wydaje się czystym absurdem. Zaczyna pisać, jak gdyby był generałem Franco, ale co jakiś czas nie wytrzymuje i zaprzecza "autobiografowanemu", czyli zaprzecza schizofenicznie samemu sobie. Dyktator mówi z pozycji Historii, pisarz obawia się, że Historia będzie tak obiektywna w stosunku do okrucieństwa epoki, że zapomni o jej ofiarach i zredukuje wszystko do kilkunastu linijek encyklopedii. Czytelnika intryguje kontrastujące rozpięcie sobotwórcze: M. Vazquez Montalban - Marcial Pombo - Franco. Powieść-kronika jest dużego formatu demonstracją historii Hiszpanii XX w.; ciągłą konfrontacją dwóch głosów, dwóch Hiszpanii - człowieka, który rządził przez prawie czterdzieści lat oraz syna antyfrankisty. Ważne jest spojrzenie Hiszpana, ważne są dwa spojrzenia hiszpańskie: realno-fikcyjne Franca i realno-fikcyjne autora realno-fikcyjnej autobiografii. Nie można w Hiszpanii frankizmu zapomnieć, gdyż "zapomnienie frankizmu oznaczałoby zapomnienie antyfrankizmu" a to byłoby, jak piszą Hiszpanie (m.in. Fernando Valls) nieznajomością ważnego okresu ich ostatniej historii. Nie można go nie poznać w Polsce w okresie jeszcze istniejących stereotypów wiedzy lub niewiedzy. Rozpięcie autobiografii między generałem Franco a jej autorem, M. Vazquezem Montalbanem, pozwala otworzyć się czytelnikowi polskiemu na postfrankistowski okres 25-lecia demokracji Hiszpanii.